Σε όλη τη διάρκεια τής μακράς ιστορίας της η ελληνική γλώσσα χαρακτηριζόταν από μεγάλη ποικιλία τοπικών (γεωγραφικών) παραλλαγών, δηλ. διαλέκτων, οι οποίες άλλοτε συνυπήρχαν με μία κοινή ή/και πρότυπη (standard) γλωσσική μορφή και άλλοτε όχι. Επομένως η μελέτη τής ιστορίας τής γλώσσας μας περιλαμβάνει οπωσδήποτε τη μελέτη των διαλέκτων της (τη γένεσή τους, τα γνωρίσματά τους, τη σχέση τους και με την εκάστοτε κοινή γλώσσα), οι οποίες συνδέονται άρρηκτα με την πολιτιστική δραστηριότητα και την τοπική ιστορία. 
Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος χαρακτηριζόταν από έντονη διαλεκτική ποικιλία. Η ποικιλία αυτή αρχίζει να υποχωρεί από τον 4ο αι. π.Χ., όταν ξεκινά η διαδικασία γένεσης μιας γλωσσικής μορφής βασισμένης στην αττική διάλεκτο και κοινής για όλο τον τότε ελληνόφωνο κόσμο, τής Αλεξανδρινής Κοινής. Η τελευταία εκτοπίζει μέχρι την ύστερη αρχαιότητα τις αρχαίες ελληνικές διαλέκτους, ενώ από αυτήν έλκει την καταγωγή της η Νέα Ελληνική και όλες σχεδόν οι διάλεκτοί της.