Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, Ομότιμη Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου, θα επιχειρήσει να φωτίσει μια λιγότερο γνωστή πτυχή της προσωπικότητας του Γκρέκο, στη διάλεξή της με τίτλο «Δομήνικος Θεοτοκόπουλος-El Greco: Ένας ζωγράφος-φιλόσοφος» στο Μegaron Plus. Μεταξύ των θεμάτων που θα παρουσιαστούν είναι η επιρροή που άσκησαν στο πνεύμα και την τέχνη του Θεοτοκόπουλου (1541-1614) το ταξίδι του από την Κρήτη έως την Ισπανία και η επαφή του με άλλους πολιτισμούς.

Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα αναφέρει για το θέμα της διάλεξης:

«Το 1611 ο Francisco Pacheco, ισπανός ζωγράφος και θεωρητικός, επισκέπτεται τον Γκρέκο στο εργαστήριό του και σημειώνει τις εντυπώσεις του. Το συμπέρασμά του είναι ότι ο Γκρέκο “υπήρξε μεγάλος φιλόσοφος, με εκλεπτυσμένο λόγο και είχε γράψει βιβλία για τη ζωγραφική, τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική”, τα οποία δυστυχώς έχουν χαθεί.

Ο κατάλογος της βιβλιοθήκης του Θεοτοκόπουλου, που περιελάμβανε έργα αρχαίων ελλήνων και λατίνων συγγραφέων, πραγματείες περί αρχιτεκτονικής και ζωγραφικής, ιταλικά και ισπανικά βιβλία, επιβεβαιώνει τη σπάνια για καλλιτέχνη παιδεία και το εύρος των ενδιαφερόντων του. Την πνευματική προσωπικότητά του, την πρωτοτυπία και την τόλμη των αισθητικών του απόψεων μάς αποκάλυψαν τα τελευταία χρόνια τα παρασελίδια σχόλιά του σε δυο από τα συγγράμματα της βιβλιοθήκης του: στους Βίους των καλλιτεχνών του Βαζάρι και στην πραγματεία Περί Αρχιτεκτονικής του Βιτρουβίου.

Οι έρευνες ελλήνων και ισπανών ερευνητών έφεραν στο φως νέα στοιχεία, που μας βοηθούν να κατανοήσουμε την προσωπικότητα του κρητικού ζωγράφου και κυρίως να διεισδύσουμε στο μυστικό εργαστήρι από όπου αναδύθηκε το υπερβατικό και παράδοξο όραμα της τέχνης του.

Η περιπλάνηση του μεταβυζαντινού ζωγράφου Δομήνικου από τον γενέθλιο Χάνδακα στη Βενετία και τη Ρώμη, και από εκεί στο μακρινό Τολέδο, δεν είναι μόνο μετακίνηση στον χώρο, αλλά κυρίως ταξίδι στον ιστορικό χρόνο, βίωση άλλων πολιτισμών. Τι σημάδια άφησαν στο πνεύμα και την τέχνη του; Στο έργο του θα αναζητήσουμε τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα».