Ποιητικό κείμενο: Alessandro Striggio

Πρώτη παρουσίαση στις 24 Φεβρουαρίου 1607 στο Palazzo Ducale της Μάντοβας

Ιστορική αποκατάσταση: Randolph Mickelson
Ενορχήστρωση: Claudio Scimone

Σκηνοθεσία, Σκηνικά, Κοστούμια: Pier Luigi Pizzi
Χορογραφία: Luca Veggetti
Φωτισμοί: Sergio Rossi
Βοηθός σκηνοθέτη: Luca Veggetti
Βοηθός σκηνογράφου: Massimo Gasparon
Βοηθός ενδυματολόγου: Giovanna Buzzi

Διανομή
Ορφέας: Gregory Kunde τενόρος
Ευρυδίκη, Ελπίδα, Μουσική: Cecilia Gasdia υψίφωνος
Χάρων: Greg Ryerson βαθύφωνος
Περσεφόνη, Αγγελιαφόρος: Anna Maria Di Micco κοντράλτο
Πλούτων: Χριστόφορος Σταμπόγλης βαθύφωνος
Α΄ Βοσκός: Antonino Siragusa τενόρος
Β΄ Βοσκός, Ηχώ: Αντώνης Κορωναίος τενόρος
Α΄ Πνεύμα, Νύμφη: Μίνα Πολυχρόνου υψίφωνος
Β΄ Πνεύμα: Μαρίνα Φιδέλη μεσόφωνος
Απόλλων: Κωνσταντίνος Παλιατσάρας τενόρος

Διεύθυνση χορωδίας: Αντώνης Κοντογεωργίου

Συμμετέχει το χορευτικό σύνολο
Compagnia di Danza Teatro di Torino

I Solisti Veneti
Μουσική διεύθυνση: Claudio Scimone

Χορωδία

Υψίφωνοι Α’
Σταυρούλα Γιαννακοπούλου, Μαριέττα Δελώτη, Μήνα Κοντογεωργίου, Μαίρη Μεταξάκη, Ζηνοβία Πουλή

Υψίφωνοι Β’
Όλγα Αθανασιάδου, Νικολέττα Λόλε, Ευμορφία Μεταξάκη, Φαίνη Νούσια

Άλτο
Άννα Φιλανδριανού, Μαρία Καραγιαννάκη, Άννα Μουζάκη, Σοφία Πετρίδου

Τενόροι
Στέλιος Κοντακιώτης, Γιάννης Παπακωνσταντίνου, Αντώνης Σιγάλας, Λευτέρης Τουμαράς

Βαθύφωνοι
Φίλιππος Βαζάκας, Γιάννης Ιδομενέως, Πέτρος Μαγουλάς, Κώστας Μαυρογέννης, Δημήτρης Χατζούδης

Χορευτές
Giulia Buffa, Monica Rossi, Alessandra Corti, Fanny Genna,
Amaya Ugarteche, Cinzia Tibaldi,
Antonio Russo, Roberto Spano,
Roberto Zamorano, Gianfranco Scellato

Βοηθός χορογράφου
Jean Pierre Martal

Σολίστ επί σκηνής
Myriam Dal Don, βιολί / Lucio Degani, βιολί / Giuseppe Mari, βιόλα / Gianantonio Viero, βιολοντσέλο / Glaudio Gasparoni, βιολόνε, κοντραμπάσο ντα γκάμπα / Paolo Cherici, θεόρβη, κιταρόνε / Federico Marincola, θεόρβη, κιταρόνε / Marina Bonetti, διπλή άρπα / Fabio Merlini, τσέμπαλο, όργανο, κρουστά / Ernesto Merlini, τσέμπαλο, ρεγκάλ, κρουστά / Mauro Maur, τρομπέτα / Fabio Godeluppi, τρομπέτα, κορνέτο / Ugo Orlandi, τρομπέτα, κορνέτο, μαντολίνο / Emilio Abbiatici, τρομπόνι / Roberto Bracchi, τρομπόνι / Alessandro Ferri, τρομπόνι / Diego Giatti, τρομπόνι / Francesco Mazzoleni, τρομπόνι

Σολίστ στην ορχήστρα
Marco Fornaciari, βιολί (εξάρχων) / Glauco Bertagnin, βιολί / Giacobbe Stevanato, βιολί
Kazuki Sasaki, βιολί / Enzo Ligresti, βιολί / Walter Daga, βιολί / Emilio Poggioni, βιόλα / Maria Ronchini, βιόλα / Luigi Puxeddu, βιολοντσέλο / Carlo Teodoro, βιολοντσέλο / Giorgio Fiori, βιολοντσέλο / Gabriele Ragghianti, κοντραμπάσο / Simion Stanciu, αυλός του Πανός / Clementine Hoogendoorn, οταβίνο, φλάουτο / Valerio Fasoli, οταβίνο, φλάουτο / Pietro Prosser, θεόρβη, κιταρόνε / Giovanni Feltrin, τσέμπαλο, όργανο

Μουσική προετοιμασία
Ernesto Merlini, Fabio Merlini, Ugo Orlandi

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΟΜΜΑ 1997

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Νίκος Μανωλόπουλος
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Νίκος Τσούχλος
Ζωή Καζαντζή: Οργάνωση παραγωγής
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Κώστας Χαραλαμπίδης
Δαμιανός Ζαρίφης: Διεύθυνση σκηνής,  Βαγγέλης Κουλούρης: Υπεύθυνος ήχου, Αντώνης Παναγιωτόπουλος: Υπεύθυνος φωτισμού, Βασίλης Αζίσης: Υπεύθυνος βίντεο, Τάκης Καρατουλιώτης: Εκτέλεση παραγωγής

Μαθαίνοντας το χαμό της γυναίκας του, της Ευρυδίκης, από δάγκωμα φιδιού, ο Ορφέας αποφασίζει να κατέβει στον Άδη για να τη φέρει πίσω στη ζωή. Με το τραγούδι του μαγεύει τους φύλακες του Κάτω Κόσμου και πείθει τον Πλούτωνα, ο οποίος του δίνει την Ευρυδίκη υπό έναν όρο: μέχρι να φτάσουν επάνω, ο Ορφέας δεν πρέπει να αντικρίσει την αγαπημένη του. Όμως εκείνος παρασύρεται από τη λαχτάρα του να τη δει, κι έτσι η Ευρυδίκη επιστρέφει πίσω στον Άδη. Με τη μεσολάβηση του Απόλλωνα, το ζευγάρι ενώνεται για πάντα απολαμβάνοντας την ομορφιά της ζωής, τη χαρά και την ειρήνη.
Ο συγκλονιστικός μύθος του Ορφέα, που ενέπνευσε μεγάλους δημιουργούς της τέχνης, είναι το θέμα αυτού του έργου του Κλάουντιο Μοντεβέρντι, ο οποίος συνδυάζοντας ευφυώς την παράδοση των μαδριγαλίων, της πολυφωνικής και της οργανικής μουσικής δημιούργησε  την πρώτη μεγάλη όπερα στον κόσμο. Το λιμπρέτο του Αλεσάντρο Στρίτζιο  βασίστηκε στον ορφικό μύθο όπως τον παραδίδει ο Οβίδιος  στις Μεταμορφώσεις  και ο Βιργίλιος στα Γεωργικά. Ο Ορφέας παρουσιάστηκε  στις 24 Φεβρουαρίου 1607, στην Αυλή του Δούκα της Μάντοβας, κατά τη διάρκεια του καρναβαλιού.

ΣΥΝΟΨΗ

Η Μουσική, η αλληγορική ενσάρκωση της μουσικής, αναγγέλλει ένα δράμα στο οποίο παίζει πρωταρχικό ρόλο η δύναμη της μουσικής: την ιστορία του Ορφέα, που κατέκτησε τον Κάτω Κόσμο με τη λύρα και με το τραγούδι του.

ΠΡΩΤΗ ΠΡΑΞΗ
Βοσκοί κατεβαίνουν από τα βουνά και νύμφες ξεπηδούν από τις πηγές για να γιορτάσουν τους γάμους του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Πηγαίνουν στον Υμέναιο για να τους δώσει την ευλογία του και καλούν τις Μούσες να πάρουν μέρος στην τελετή. Ένας βοσκός ζητάει από τον Ορφέα να εκφράσει τραγουδώντας την ευτυχία του, και ο Ορφέας ανταποκρίνεται απευθύνοντας έναν ύμνο στον Ήλιο (“Rosa del ciel”). Η Ευρυδίκη τραγουδάει κι αυτή τον έρωτά της για τον Ορφέα. Οι βοσκοί και οι νύμφες προτείνουν να πάνε στο ναό, για να προσφέρουν θυσία στους θεούς και ευχαριστίες για την ευτυχία του ζεύγους.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΑΞΗ
Μαζί με τους βοσκούς και τις νύμφες, ο Ορφέας υμνεί την πατρίδα του την Αρκαδία, τον προσφιλή τόπο διαμονής των θεών του δάσους, όπου βασιλεύει αιώνια άνοιξη και ο αέρας είναι γεμάτος ερωτικά τραγούδια και άρωμα λουλουδιών. Η χαρά του για την ευτυχισμένη τροπή της μοίρας διακόπτεται από ένα τρομερό νέο: η Ευρυδίκη είναι νεκρή. Κεραυνοβολημένος και έντρομος, ο Ορφέας μαθαίνει πως ένα φίδι τής δάγκωσε το πόδι, καθώς μάζευε με άλλες κοπέλες λουλούδια, και πέθανε στην αγκαλιά μιας φιλενάδας της, με το όνομά του στα χείλη. Οι νύμφες και οι βοσκοί ξεσπούν σε θρήνο, αλλά ο Ορφέας αποφασίζει να κατέβει στον Άδη και με το τραγούδι του να πείσει τον Πλούτωνα να του δώσει πίσω την Ευρυδίκη. Αν ο θεός του αρνηθεί αυτή τη χάρη, θα μείνει κι αυτός στον Άδη. Η δεύτερη πράξη τελειώνει με ένα θρήνο.

ΤΡΙΤΗ ΠΡΑΞΗ
Οδηγημένος από την Ελπίδα, ο Ορφέας φτάνει στις πύλες του Άδη (“Ecco l’atra palude”). Η Ελπίδα δεν μπορεί να τον συνοδεύσει άλλο, γιατί το πέρασμα το φράζουν τα λόγια του Δάντη που είναι χαραγμένα στην είσοδο: «Αφήστε κάθε ελπίδα όσοι μπαίνετε εδώ». Ο Χάροντας, ο βαρκάρης που μεταφέρει τους νεκρούς από τη μια όχθη στην άλλη, κλείνει το δρόμο στον Ορφέα: κανένας ζωντανός δεν επιτρέπεται να μπει στον Άδη. Αλλά χωρίς την Ευρυδίκη ο Ορφέας νιώθει πως δεν έχει καρδιά, και επομένως δεν ζει. Πιάνει τη λύρα του και ικετεύει τον περαματάρη να τον μεταφέρει στο βασίλειο του Πλούτωνα (“Possente spirto”). Δεν καταφέρνει να ξυπνήσει τον οίκτο στην πέτρινη καρδιά του Χάροντα, αλλά καταφέρνει να τον μαλακώσει και να τον κοιμίσει. Τότε μπαίνει στη βάρκα και περνάει το ποτάμι τραγουδώντας. Ο χορός των πνευμάτων του Κάτω Κόσμου κλείνει την τρίτη πράξη.

ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΡΑΞΗ
Η Περσεφόνη, συγκινημένη από το θρήνο του τραγουδιστή, ικετεύει τον σύζυγό της, τον Πλούτωνα, για χάρη του έρωτα, να ξαναδώσει στον Ορφέα τη γυναίκα του. Ο Πλούτων υποχωρεί στις παρακλήσεις της και ελευθερώνει την Ευρυδίκη, με τον όρο να μη στραφεί ο Ορφέας να την κοιτάξει καθώς θα επιστρέφουν στον κόσμο των ζωντανών. Τραγουδώντας τον έπαινο της παντοδύναμης λύρας του (“Qual onor di te fia degno”), ο Ορφέας αρχίζει το ταξίδι της επιστροφής. Γρήγορα όμως αναρωτιέται αν πράγματι η Ευρυδίκη τον ακολουθεί, και τελικά, ακούγοντας κάποιο θόρυβο, δεν μπορεί να κρατηθεί άλλο και γυρίζει να δει. Κοιτάζει την Ευρυδίκη στα μάτια, αλλά η ευτυχία του θα κρατήσει μόνο μια στιγμή. Γεμάτη θλίψη εκείνη του απευθύνει τον τελευταίο χαιρετισμό, προτού ξανακατεβεί στον κόσμο των σκιών. Ο Ορφέας έχασε τη χάρη που του δόθηκε. Τώρα πια έχει στερηθεί την Ευρυδίκη για πάντα και, παρά τη θέλησή του, οδηγείται πίσω στον μισητό γι’ αυτόν κόσμο της μέρας. Ο χορός των πνευμάτων υμνεί την αρετή της ψυχής, που δεν είναι νίκη επί της κολάσεως αλλά νίκη επί του εαυτού μας.

ΠΕΜΠΤΗ ΠΡΑΞΗ
Πίσω ξανά στις θρακικές πεδιάδες, ο Ορφέας ιστορεί τα βάσανά του στη Φύση. Οι βοσκοί και οι νύμφες δεν εμφανίζονται τώρα, μόνο η Ηχώ μοιράζεται την αγωνία του. Μια τελευταία φορά ο Ορφέας αφιερώνει το τραγούδι του και τον ήχο της λύρας του στη χαμένη και ασύγκριτη Ευρυδίκη, κι ορκίζεται ποτέ να μην ξαναπληγώσει την καρδιά του ο Έρωτας, ποτέ να μην αγαπήσει ξανά… Εκείνη τη στιγμή εμφανίζεται ο Απόλλων, που κατεβαίνει μέσα σε ένα σύννεφο από τον ουρανό. Καλεί τον γιο του, τον Ορφέα, να απαρνηθεί τις επίγειες χαρές και τους πόνους, να ανεβεί στον ουρανό, κι εκεί να  απολαύσει όχι μόνο την εικόνα της Ευρυδίκης αλλά και τη χαρά και τη γαλήνη, που ανταμείβουν την αληθινή αρετή. Ο Απόλλων και ο Ορφέας εξαφανίζονται στον ουρανό, ενώ ο χορός των βοσκών και των νυμφών συνοδεύει την αναχώρησή τους με χορούς και τραγούδια.

Orfeo-Pizzi-MMAΠΑΡΑΓΩΓΗ ΟΜΜΑ 1997

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Νίκος Μανωλόπουλος
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Νίκος Τσούχλος
Ζωή Καζαντζή: Οργάνωση παραγωγής
ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Κώστας Χαραλαμπίδης
Δαμιανός Ζαρίφης: Διεύθυνση σκηνής,  Βαγγέλης Κουλούρης: Υπεύθυνος ήχου, Αντώνης Παναγιωτόπουλος: Υπεύθυνος φωτισμού, Βασίλης Αζίσης: Υπεύθυνος βίντεο, Τάκης Καρατουλιώτης: Εκτέλεση παραγωγής

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΥΠΕΡΤΙΤΛΩΝ: Αμαλία Παπαδοπούλου-Συμεωνίδου | ΟΔΗΓΟΣ ΣΚΗΝΗΣ: Κάλλια Κεραμέως-Εξάρχου | ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΦΩΤΙΣΜΩΝ: Παναγιώτης Μανούσης | ΤΕΧΝΙΚΟΙ ΗΧΟΥ: Γιώργος Δημητρίου, Σέργιος Χαρατζάς | ΤΕΧΝΙΚΟΙ ΒΙΝΤΕΟ: Τάσος Δάβαρης, Κώστας Κανελλόπουλος | ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΣΚΗΝΗΣ: Παναγιώτης Αβραμίδης, Δημήτρης Αβραμίδης | ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΣΚΗΝΗΣ: Γιώργος Παπανικολάου, Βαγγέλης Τζιομάκας | ΒΟΗΘΟΣ ΗΧΟΥ: Γιάννης Ναζιρόπουλος | ΒΟΗΘΟΙ ΦΩΤΙΣΜΩΝ: Γιάννης Ρασιδάκης, Ευγένιος Τζαφέστας | ΒΟΗΘΟΙ ΒΙΝΤΕΟ: Γιώργος Λέφας, Παντελής Μητάκος | ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ: Σοφία Κατσουλιέρη | ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΒΕΣΤΙΑΡΙΟΥ: Ελένη Μιχάλη

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΚΗΝΙΚΟΥ: Rubechini Carlo Snc. – Firenze, Italia | ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΟΣΤΟΥΜΙΩΝ: Tirelli Costumi – Roma, Italia ΥΠΟΔΗΜΑΤΑ: Pompei 2000 Srl. – Roma, Italia | ΠΕΡΟΥΚΕΣ: Mario Audello – Torino, Italia | ΜΑΚΙΓΙΑΖ: Αργυρώ Κουρουπού, Μανώλης Γαλάνης | ΚΟΜΜΩΣΕΙΣ: Κατερίνα Μωλέττη, Εύα Χατζηδάκη | ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΟΔΗΓΟΙ: Αγγελίνα Τκάτσεβα, Πηνελόπη Ηλιάσκου